Znaczenie znaczenia
Zagadnienie znaczenia jest kluczowym dla wielu filozofów, szczególnie nurtu analitycznego. Chodzi o znaczenie słów, nazw, całego języka naturalnego, potocznego. Słowo ZNACZENIE jest wieloznaczne i wielokontekstowe. Warto temu słowu się przyjrzeć.
Wyrażenie może oznaczać EKSTENSJE odnoszącą się do ŚWIATA; zbioru obiektów, do którego wyrażenie się odnosi. Może mieć także INTENSJE odnoszącą się do UMYSŁU, to treść skorelowana z tym wyrażeniem.
Jest pierwszy ciąg: intensja-treść-umysł. Druga sekwencja to: ekstensja-obiekty-świat. To takie dwie symetrie, na których warto się skoncentrować i zastanowić, czy to właściwie ułożone symetrie. A sprawa jest ważna, ponieważ dotyczy funkcjonowania języka.
Zacząć należy od intensji. Wokół tego określenia toczy się od dawna spór pomiędzy psychologistami a idealistami. Psychologiści definiują intensję jako treść znajdującą się w umyśle, uważają, że to byt mentalny. Idealiści spod znaku Platona widzą intensję jako byt abstrakcyjny - publiczny.
Sprawę próbował rozstrzygnąć Hilary Putnam. Orzekł zatem, że spór jest sztuczny. Jest jedno i drugie; jest zarazem mentalne i publiczne. Błędnym jest zatem przekonanie, że człowiek uchwytuje intuicyjnie intensję - treść wyrażenia - i to wyznacza ekstensję.
Znaczenie nie jest ani intensją ani ekstensją. Putnam podaje dwie grupy eksperymentów, które potwierdzają, że intensja nie jest pierwotna wobec ekstensji. To bardzo pouczające eksperymenty i wioski zeń płynące.
Aby je właściwie zrozumieć trzeba przyjąć zasady eksperymentowania. Są bowiem nazwy, które mają intensję i ekstensję. Wedle tej triady – nazwy, intensji i ekstensji - przeprowadzane są eksperymenty.
Pierwsza grupa eksperymentów wskazuje, że jedna intensja może mieć dwie nazwy i dwie ekstensje. Przykład może rozjaśnić sprawę. Przyjmijmy, że istnieje osoba, która nie rozpoznaje borowika od podgrzybka. Czyli są dwie nazwy – borowik i podgrzybek. Jest jedna intensja, ponieważ dla tej osoby borowik i podgrzybek to jest to samo. Są także dwie ekstensje, bo obiektywnie istnieje borowik i podgrzybek.
Druga grupa eksperymentów odkrywa, że jedna nazwa posiada jedną ekstensję i kilka intensji. Przykład: elektron i wiedza na jego temat, która się zmienia. Zostaje ta sama ekstensja i nazwa, którego intensja (treść) się zmienia. Jest nazwa – elektron. Jest jedna ekstensja, ponieważ zajmujemy się zawsze elektronem. Jest wiele intensji, ponieważ kolejne odkrycia naukowe zmieniają rozumienie elektronu.
Te przykłady dobitnie pokazują, że nie intensja wyznacza ekstensję. Putnam przedstawił i dowiódł, jak nie należy myśleć o słowach i funkcjonowaniu języka. Przedstawił także program pozytywny. Określił 4 elementy charakteryzowania znaczenia słów.
SYNTAKTYCZNY. Określa, w którym miejscu zdania należy umieścić dane słowo, aby zdanie i słowo miały sens.
SEMANTYCZNY. Mówi o ogólnym znaczeniu słowa. Na przykład, że woda to ciecz.
STEREOTYP. On wskazuje jakie jest rozpowszechnione wyobrażenie danego słowa.
EKSTENSJA. Nie chodzi o znajomość szczegółową danego słowa. Idzie o obiektywną łączność ze światem, ale w wymiarze naukowym. To intuicyjne, nie trzeba bowiem wiedzieć naukowo, ale trzeba mieć rozumienie, że istnieje taki naukowy wymiar.
Język jest PUBLICZNY, a nie prywatny. Wedle Putnama istnieje „podział pracy językowej”. Nikt indywidualnie nie obsługuje języka, on istnieje i funkcjonuje interpersonalnie, grupowo i tak jest obsługiwany. Język jest także mocno zakotwiczony w rzeczywistości, która posiada swoją obiektywną STRUKTURĘ. To do takiej rzeczywistości język się odnosi.
Te odkrycia Hilarego Putnama miały istotne znaczenie dla nauk prawnych. Tak filozofia analityczna zajmująca się językiem przysłużyła się sprawom publicznym.
